ചാപ്പ സിനിമയും ഫോർട്ട് കൊച്ചിയിലെ ഇൻസ്‌പെക്ഷൻ ബാഗ്ലൂവും

By ജമാൽ കൊച്ചങ്ങാടി

കഴിഞ്ഞുപോയ നിമിഷങ്ങളുടെ കഥ പറയാൻ മനുഷ്യൻ കണ്ടെത്തിയ ഏറ്റവും ശക്തമായ ഉപാധിയാണ് ഫോട്ടോഗ്രാഫി. അത് നിശ്ചലമോ ചലിക്കുന്നതോ ആയിക്കൊള്ളട്ടെ, രണ്ടും സംസാരിക്കുന്നത് നിമിഷങ്ങളിലൂടെയാണ്. ഭൂതകാല നിമിഷങ്ങളെ ചിത്രങ്ങളിലൂടെ പുനർസൃഷ്ടിക്കുന്ന ഫോട്ടോഗ്രാഫർ അവയുടെ വ്യാഖ്യാതാവ് മാത്രമല്ല, ഒരു ചരിത്രകാരനും കൂടിയാണ്.

ചെറിയ നിമിഷങ്ങൾക്ക് നീണ്ട ചരിത്രം പറയാൻ കഴിയും എന്ന തിരിച്ചറിവിൽ നിന്നാണ് അബുൽ കലാം ആസാദ് തന്റെ അന്വേഷണങ്ങൾ നടത്തുന്നത്. തികച്ചും വ്യക്തിപരമായ കൂടിക്കാഴ്ചകളും, അനുഭവങ്ങളും ഉപയോഗിച്ച് ദക്ഷിണേന്ത്യയുടെ ചരിത്രവും, സംസ്കാരവുമെല്ലാം അദ്ദേഹം തന്റെ ചിത്രങ്ങളിൽ കോറിയിട്ടിരിക്കുന്നു എന്നാണ് ആ കാഴ്ചകളിലൂടെ സഞ്ചരിച്ചപ്പോൾ എനിക്ക് തോന്നിയത്. സ്ഥലകാലങ്ങളിലൂടെ തന്റെ ക്യാമറയുമായി സഞ്ചരിക്കുന്ന ആസാദ് കാഴ്ചക്കാരെയും ഭൂതകാലത്തിന്റെ ആ ഏടുകളിലേക്ക് കൊണ്ടുപോകുകയാണ്.

കാലത്തോടുള്ള വിടപറച്ചിലാണ് മരണമെങ്കിൽ, ഓരോ ഫോട്ടോഗ്രാഫിക് ചിത്രവും അടയാളപ്പെടുത്തുന്നത് ചത്തുപോയ ഒരു നിമിഷത്തെയാണ്. സത്ത് പോവുക എന്നാണ് ചത്തുപോകുക എന്നതിന്റെ അർത്ഥം. കൊഴിഞ്ഞുവീഴുന്ന ഓരോ നിമിഷത്തിലും, വ്യക്തികളുടെയും പൊതുബോധത്തിൻ്റെയും സത്തും ഉൾപ്പെടുന്നു. ഇവ വീണ്ടെടുക്കാൻ ഓർമ്മയിലൂടെ മാത്രമേ സാധിക്കൂ. ഫോട്ടോഗ്രാഫറുടെ സാങ്കേതിക ഭാഷയിൽ താൻ ക്യാമറയിൽ പകർത്തുന്ന എന്തും അയാൾക്ക് വസ്തു മാത്രമാണ്. മനുഷ്യനായാലും പൂവായാലും പുഴുവായാലും വെറും ഒരു വസ്തു. പക്ഷെ, ഒരു ചരിത്രകാരന്ന് അതിനെ സ്ഥലകാലങ്ങളുമായി ബന്ധപ്പെടുത്തി വ്യാഖ്യാനിക്കാൻ കഴിയും, സംസ്ക്കാരപഠിതാവിന്ന് അതിൻ്റെ സൗന്ദര്യത്തെ വിശകലനം ചെയ്യാനും കഴിയും. ഒരു സാധാരണ പ്രേക്ഷകന് ആ ചിത്രങ്ങൾ കാണുന്നതിലൂടെ എന്തെന്നില്ലാത്ത അനുഭൂതി ലഭിക്കും. ഇവിടെയൊക്കെ ഇമേജ് രൂപകം ആയി മാറുകയാണ്. ആസാദിന്റെ ചിത്രങ്ങൾ മേൽപ്പറഞ്ഞ ധർമ്മങ്ങളെല്ലാം ഒരേസമയം നിർവഹിക്കുന്നു.

ആസാദും, ഞാനും ഒരേ ദേശത്ത് ജനിച്ചു വളർന്നവരാണ്. കൊച്ചുന്നാൾ തൊട്ടേ ആസാദിനെ എനിക്കറിയാം. അയാളുടെ ബാപ്പ ‘മെട്രൊ’ ഹനീഫ്ക്ക എൻ്റെയും സുഹൃത്തായിരുന്നു; ഒരു പഴയകാല നാടകകൃത്ത്. പിന്നീട് അതിൽ നിന്ന് വിരമിച്ച് ബിസിനസിൽ വ്യാപൃതനായപ്പോഴും അദ്ദേഹത്തിന്റെ സഹൃദയത്വം ഇല്ലായില്ല. എൻ്റെ എഴുത്തുകളെ അദ്ദേഹം നല്ല വാക്കുകൾ കൊണ്ട് പ്രോത്സാഹിപ്പിക്കുമായിരുന്നു.

ആസാദ് ഇന്ന് അറിയപ്പെടുന്ന ഒരു ഫോട്ടോഗ്രാഫറാണ്. തൻ്റെ കലയെ നിരന്തര പരീക്ഷണങ്ങളിലൂടെ അദ്ദേഹം നവീകരിച്ചു കൊണ്ടിരിക്കുകയാണ്. പ്രൊഫഷനലായി വിദേശത്തു പോയി പഠിച്ചിട്ടുള്ള ആളാണ് ആസാദ്. പ്രസ് ഫോട്ടോഗ്രാഫർ എന്ന നിലയിൽ അപൂർവ്വമായഫോട്ടോകൾ നൽകി അദ്ദേഹം പത്രപ്രവർത്തകനായ എന്നെ സഹായിച്ചിട്ടുണ്ട്.

ഒരു ഫോട്ടോഗ്രാഫ് കാണുമ്പോൾ ഓരോ വ്യക്തിയിലും വ്യത്യസ്തമായ പ്രതികരണകളോ ഓർമ്മകളൊ ആണ് ഉൽപാദിപ്പിക്കപ്പെടുന്നത്. കഴിഞ്ഞുപോയ ഓരോ നിമിഷവും എത്രത്തോളം സങ്കീർണ്ണമായ ചരിത്രമാണ് അതിന്റെ ഗർഭത്തിൽ പേറിയിരുന്നത് എന്ന് ആസാദിന്റെ ഫോട്ടോഗ്രാഫുകൾ നമ്മെ ഓർമ്മിപ്പിക്കുന്നു.

അറബിക്കടലിനഭിമുഖമായി നിന്ന് നിരന്തരം സംസാരിച്ചുകൊണ്ടിരിക്കുന്ന ഫോർട്ടുകൊച്ചിയിലെ ഇൻസ്പെക്ഷൻ ബംഗ്ളാവ് എനിക്ക് വെറുമൊരു കെട്ടിടമല്ല.എൻ്റെ ജീവിതത്തിലെ ചില മുഹൂർത്തങ്ങളുമായി അതിന് ബന്ധമുണ്ട്.

അധിനിവേശ കാലത്ത് യൂറോപ്യന്മാർ ഔദ്യോഗികാവശ്യങ്ങൾക്കു വേണ്ടി പണിതതാണത്. എഞ്ചിനിയർമാർക്കും റവന്യ ഉദ്യോഗസ്ഥന്മാർക്കും താമസിക്കാനായിരിക്കും.പിന്നീട് യാത്രികർക്ക് താമസിക്കാവുന്ന സത്രമായി.

ഉയർന്ന മേൽക്കൂരയിൽ നിന്ന് ഞാന്ന് കിടക്കുന്ന ഫാനുകൾ.ഉപ്പുഗന്ധമുള്ള കടൽക്കാറ്റിനെ സ്വാഗതം ചെയ്ത് തുറന്നിടാവുന്ന വലിയ ചില്ല് ജാലകങ്ങൾ.

ഒരു ചെറിയ മുറ്റമേയുള്ളെങ്കിലും കടലിന്നഭിമുഖമായി ഇരുന്ന് സംസാരിക്കാം. പച്ചപ്പുല്ലു പിടിപ്പിച്ച ചെറിയ ഒരു പൂന്തോട്ടമായിരുന്നു ഇതെങ്കിൽ എന്നാലോചിച്ചു പോയിട്ടുണ്ട്.ഒരു വെളുപ്പാൻ കാലത്ത് കുളിച്ച് ഈറൻ മാറിയ ഒരു യൂറോപ്യൻ സ്ത്രീയും പുരുഷനും കടലിലേയ്ക്ക് നോക്കി നിൽക്കുന്ന കാഴ്ച ആരോ ക്ലിക്ക് ചെയ്തത് പോലെ മനസ്സിലുണ്ട്.

എൻ്റെ ചാപ്പ എന്ന കഥ സിനിമയാക്കിയപ്പോൾ ഇവിടെയായിരുന്നു കേമ്പ്.തിരക്കഥ എഴുതാനായി ഡോ.പവിത്രൻ വന്നപ്പോൾ രണ്ടു തവണ താമസിച്ചതും ഇവിടെ തന്നെ. ഞാൻ എഡിറ്റു ചെയ്ത തൊഴിലാളി യൂണിയനുകളുടെ സുവനീറുകളും മറ്റു രചനകളുമൊക്കെ വായിച്ചാണ് കണ്ണൂർ കാരനായ അദ്ദേഹം സ്ക്രിപ്റ്റ് എഴുതിയത്, 1979-1980 കാലത്താണ് നിർമ്മാണ പ്രവർത്തനങ്ങൾ നടക്കുന്നത്.

രണ്ടു വലിയ മുറികളേയുള്ളൂ. തെക്കെ മുറിയിൽ സംവിധായകൻ പിഎ ബക്കറും വടക്കെ മുറിയിൽ ഞാനും. പഴയ കാല ഗാന രചയിതാവും തൊഴിലാളി നേതാവുമായ കെ.എച്ച്.സുലൈമാൻ മാഷ് ആണ് ചാപ്പയുടെ സ്വിച്ചോൺ കർമ്മം നിർവ്വഹിച്ചത്.ആ ദിവസം ഷൂട്ടിംഗ് തുടങ്ങണം.

ബക്കർ എന്നെ വിളിച്ചു പറഞ്ഞു: ഇന്നെടുക്കാനുള്ള ചില സീനുകളെഴുതണം.

” അപ്പോൾ ഡോ.പവിത്രനെഴുതിയതോ?”

“അത് കൺവെൻഷനൽ സ്ക്രിപ്റ്റാണ്. നമുക്ക് പറ്റില്ല ”

പറ്റുന്നില്ലെങ്കിൽ, തനിക്കാവശ്യമുള്ള രീതിയിൽ മറ്റാരെക്കൊണ്ടെങ്കിലുമോ, സ്വയമേയോ എഴുതേണ്ടതായിരുന്നില്ലെ എന്ന് ഞാൻ ചോദിച്ചില്ല.പകരം പറഞ്ഞു: ഒരാഴ്ച തന്നാൽ ഞാനെഴുതിത്തരാം. സെറ്റിലിരുന്നെഴുതാനാവില്ല

മറ്റൊരു സിനിമയിലുണ്ടായ അനുഭവം ആണ് എന്നെ കൊണ്ട് അത് പറയിച്ചത്.സെറ്റിലിരുന്ന് സംവിധായകൻ ആവശ്യപ്പെടുന്നത് പോലെ സംഭാഷണമെഴുതിക്കൊടുക്കുന്നതല്ല തിരക്കഥാരചന. അത് ഒരു സിനിമയെ മുഴുവൻ മനസ്സിൽ ധ്യാനിച്ച് ചിത്രീകരണ സാധ്യതകളെക്കുറിച്ചുള്ള ബോധ്യത്തോടെ കുറിച്ചുവെയ്ക്കേണ്ട മാസ്റ്റർ പ്ലാനാണ്.അത് തയ്യാറാക്കിയ ശേഷം സംവിധായകനുമായി സംസാരിച്ച് മാറ്റങ്ങൾ വരുത്താം.

അന്നേരം അവിടെ ഖാലിദ്ക്ക വന്നു.ഞാൻ ബഹുമാനിക്കുന്ന, ദേശത്തിൻ്റെ കഥാകാരൻ. നോവലിസ്റ്റ്. ‘അല്ലാഹു വിൻ്റ അടിമകൾ’, ‘സിംഹം’ പോലെ ശ്രദ്ധിക്കപ്പെട്ട രചനകൾ. ഇടയ്ക്കിടെ കേമ്പിൽ വരും. എൻ്റെ സിനിമാപ്രവേശത്തെ അഭിനന്ദിച്ച് സംസാരിക്കും.

തെക്കേമുറിയിൽ ബക്കർ ഖാലിദിനോട് സംസാരിക്കുന്നത് വടക്കേമുറിയിലിരുന്നാൽ എനിക്ക് കേൾക്കാം.

” ഖാലിദ് ഭായ്, ഇന്നെടുക്കൻ കുറച്ച് സീനെഴുതണോലോ?”

“ആ ജമാൽ എന്ത് വിചാരിക്കും?”

”ഓ! പോകാമ്പറ’

ആ സംഭാഷണം കേട്ടുകൊണ്ടിരിക്കെ എൻ്റെ മനസ്സിലൂടെ കടന്നു പോയ വികാരങ്ങൾ ഇന്നും എനിക്ക് വ്യവച്ഛേദിക്കാൻ കഴിയുന്നില്ല”

അങ്ങനെ അവിടെ വന്നു പോയ പലരുടെയും സഹായത്തോടെയാണ് ചാപ്പ പൂർത്തിയായത്. ഒരു സത്രത്തിൽ പലരും താമസിച്ചു പോകുന്നത് പോലെയുള്ള തിരക്കഥാ രചന.

മികച്ച റീജിയനൽ ചിത്രങ്ങൾക്കുള്ള ദേശീയ പുരസ്ക്കാരം അതിന്ന് കിട്ടുകയും ചെയ്തു.

പിന്നീട് വർഷങ്ങൾക്ക് ശേഷം കണ്ണൂരിൽ നിന്ന് എൻ്റെ സുഹൃത്ത് ഇബ്റാഹിം വെങ്ങര വന്നപ്പോൾ തെക്കെ മുറിയിലാണ് ഞങ്ങൾ താമസിച്ചത്. പാതിര വരെ ഞങ്ങൾ സം സാരിച്ചിരുന്നു അത് യൗവ്വനകാലത്ത് ഞാനും അഗസ്റ്റിനും ഇബ്റാഹിമും വൈകുന്നേരങ്ങളിൽ കൊച്ചങ്ങാടിയിൽ നിന്ന് ഫോർട്ടുകൊച്ചി ബീച്ചിലേക്ക് നടത്തിയ യാത്രകളെ കുറിച്ചായിരുന്നു.പിറ്റേന്ന് രാവിലെ ബീച്ചിലെ കോൺക്രീറ്റു നടപ്പതയിലൂടെ ഞങ്ങൾ നടക്കാനിറങ്ങിയപ്പോൾ പഴയ സുഹൃത്തുക്കളെ കണ്ടു അതിശയപ്പെട്ടതും മറക്കാനാവാത്ത ഓർമ്മ തന്നെ.